Bugün biraz tarih ile ilgili konuşalım. Hep dış siyaset olmaz tabii. Asıl ilgi alanımız olan Balkanlara değinmeyeli bir hayli oldu. Bugün sizlere 90’lı yıllarda Balkan ülkelerinde yaşanan göç olaylarından bahsetmek istiyorum. Kimisi daha iyi bir iş, daha iyi bir eğitim hayatı için ülkesini, doğduğu toprakları terk etti Balkanlarda. Tabii yaşanan savaşların ve sürekli gerilimli olan havanın; daha ziyade komünist rejimlerin hiç şüphesiz bu göçlerde çok büyük etkisi olmuştur. Şimdi gelin Balkan ülkelerinde 90’lı yıllarda yaşanan göç hadiselerini bir analiz edelim.
Arnavutluk ile başlayalım analizimize. Arnavutluk’ta İkinci Dünya Savaşı’nın bitiminden 1989 yılına kadar komünist rejim hakimdi. 1945- 1989 arası Arnavutların ülke içinde seyahat etmeleri dahi büyük bir hadiseydi ve yetkili makamlardan özel izinler alınması gerekiyordu. Arnavutluk’ta dini bitiren adam olarak görülen ve 1985 yılında vefat eden Enver Hoca’dan sonra komünist rejim yıkıldı. Yıkıldı ama ülkeyi manevi açıdan bir yangın yeri olarak görmek mümkün. Komünist rejimin yıkılmasının ardından kimisi daha iyi bir iş bulma ümidiyle, kimisi de daha önce ülkeden göçen akrabalarının yanına giderek Arnavutluk’tan göç etti. Düşünün ki ilk 5 yılda neredeyse 500 bin kişi Arnavutluk’tan göç etmiş. İşte bu, komünist rejimin halkı ne kadar bunalttığının bir göstergesidir.
2000’li yıllarda göç gözle görülür bir biçimde azalsa da 1996- 2000, yani ikinci beş yıllık dönemde her yıl ortalama 65 bin kişi Arnavutluk’tan göç etmiştir. Hatta öyle ki yakın zamanda yapılan bir kamuoyu araştırmasında, her iki kişiden biri Arnavutluk’tan göç etmeyi düşünüyor. Bugün ise Arnavutluk dışında 1,1 milyon Arnavut yaşamakta.
Bosna- Hersek ile devam edelim. 90’lı yılları en sıkıntılı yaşayan ülke hiç şüphesiz Bosna- Hersek olmuştur. 1992- 1995 yılları arasında, yani savaşın başlayıp Daytona Antlaşması’nın imzalandığı güne kadar 250 bin insan ölmüş, 3 yılda 4,4 milyon Boşnak nüfusunun yarısından fazlası ülkesini terk etmek zorunda kalmıştır. Daytona Antlaşması’nın ardından 370 bin kişinin ülkeye geri dönmesi garanti edilmesine rağmen geri dönüşlerde yaşanan problemler nedeniyle bu antlaşmadaki bu öngörü gerçekleşememiştir.
Bosna- Hersek dışında yaşayan Boşnakların sayısı, Arnavut göçmenlerin sayısından fazla olup 1,6 milyon olduğu görülmektedir.
Kosova da diğer ülkeler gibi göçlerden etkilenmiş ve hala etkilenmektedir. Kosova’daki ilk göçler İkinci Dünya Savaşı’nın bitmesiyle Kosovalı Arnavutların Türkiye’ye göç etmesiyle başlamıştır. Yugoslavya Federal Cumhuriyeti’nin baskıları Kosovalı Arnavutlara göçten başka bir seçenek bırakmamıştır. 90’lı yıllarda ise askere gitmek istemeyen gençlerin çoğunlukta olduğu bir grup ülkeyi terk etmiştir. Savaş yıllarında ise 800 bin kişi ülke dışına çıkmıştır. Bu kişilerin %45’i Arnavutluk’a, %30’u Makedonya’ya, %15’i Karadağ’a sığınırken kalan %10’luk kısım dünyadaki diğer ülkelere dağılmıştır.
Kosova’daki işsizlik sorunu ve eğitim kalitesinin yetersizliği yüzünden göçler devam etmektedir. Almanya ve İsviçre, Kosovalıların çok büyük oranda göç ettikleri yerlerdir.
Yarın Karadağ, Makedonya ve Sırbistan ile devam edeceğiz inşallah. Hayırlı Pazar günleri dilerken, Cumhuriyetimizin 94. kuruluş yıldönümü kutlu olsun. Daha güçlü, dünya üzerinde sözü daha fazla geçen bir Türkiye Cumhuriyeti’ni Cenab-ı Hakk’tan niyaz ederiz. Muhabbetle efendim.
