Makedonya… Veya diğer adıyla Kuzey Makedonya Cumhuriyeti… Geçtiğimiz aylara kadar ismi ülkeler arasında krize neden olan bu ülke Eski Yugoslavya’nın güneydoğusunda bulunmaktadır. Sınır komşusu Yunanistan ile yaşadığı isim problemi sebebiyle AB ve NATO üyelikleri gerçekleşmedi. Bu sorun 12 Haziran 2018 tarihine çözüme ulaştı ve devletin adı Kuzey Makedonya Cumhuriyeti (Severna Republika Makedonija) olarak değiştirildi.
Yugoslavya’nın çöküş döneminde Hırvatların ardından kopma eğilimi ve milliyetçiliğin arttığı ülkede ara sıra yaşanan etnik çatışmalar haricinde çok önemli bir olay gerçekleşmemiştir. Bölgede yaşayan Arnavut nüfus ülkenin %23’ünü oluşturmaktadır. Arnavutların yanı sıra Türkler, Boşnaklar, Bulgarlar, Romanlar ve Pomaklar da ülkede yaşayan diğer etnik gruplardır. Bu etnik gruplar ülke içinde Anayasa ile “Makedon,Arnavut ve Türklerin cumhuriyeti” şeklinde belirtilse de 1989 senesinde yapılan değişiklik ile “Makedon ve diğer etnik unsurların cumhuriyeti” olarak belirtilmiştir. Bu durum da Makedon siyasetçilerin bölgede yaşayan etnik halkları baskı altına aldığını ve etnik unsurlar arasında yaşanan sıkıntının bir göstergesi olmuştur.
Makedonya’daki milliyetçilik düşüncesi Osmanlı Dönemi’ne kadar uzanmaktadır. 19. yy sonu ve 20. yy’ın başlarında kurulan İç Makedonya Devrimci Örgütü, 1903 yılında İlinden İsyanı’nı başlatan örgüt olmuştur. Bu örgütün düşüncesini taşıyan bir grup siyasetçi 1990 yılında Makedonya Ulusal Birliği İçin Demokratik Parti’yi (MBDP) kurdular.
Aslında burada görülen milliyetçilik Sırplarla benzerlik göstermektedir. İki ırk da tamamen Arnavut karşıtlığı gütmektedirler. Bu sebeptendir ki ülkede siyasi olarak da ilerleme kaydedilememiş ve 1990 seçimlerinde hiçbir siyasi parti iktidar olamamıştır. Yaşanan gelişmeler doğrultusunda Makedonya Hükumeti, Yugoslavya Federasyonu’na bağlı kalmayı uygun bulmuştur. Ancak ileride yaşanacak savaşlar ve bölgede tansiyonun yüksek olması nedeniyle Makedonya Parlamentosu oy birliği ile 25 Ocak 1991 günü bağımsızlık kararı aldı. Eylül 1991’de yapılan referandum seçimlerinde halkın çok büyük bir kısmı da bağımsızlıktan yana oy kullandı ve 18 Ekim 1991 tarihinde Makedonya resmen bağımsızlığını ilan etmiştir.
Türkiye, Ocak 1992’de Makedonya’yı resmen tanıdı. Ancak bu durum Türkiye ile Yunanistan arasında bir siyasi kriz çıkmasına sebep oldu. Türkiye’nin, Yunanistan’ın Makedonya ismi üzerindeki hakkını hiçe saydığını düşünen Yunan halkı bu kararın ardından birçok kentte Türkiye ve Makedonya aleyhinde protestolar düzenlemiştir.
Günümüzde hala Makedonya’da Türkiye ve Osmanlı etkisi sürmektedir. Özellikle son on yılda TİKA ve Yunus Emre Enstitüsü’nün yanında Türk iş adamları ülkeye birçok yatırım yapmaktadır. Özellikle iş adamlarının yatırımı ile işsizliğin en fazla yaşandığı Makedonya’da halk istihdam edilmiş ve Makedon halkının çok büyük bir kısmının Türkiye’ye olan görüşleri büyük ölçüde değişmiştir.
Önümüzdeki yazıda Makedonya’da azınlık olarak yaşayan Türk halkının önceki ve şu anki yaşamları hakkında bilgiler vermeye çalışacağız.
